Son tədqiqatlar göstərir ki, insan orqanizmində metobolizm 24 saat ərzində eyni tərzdə, yəni stabil çalışmır.
Əslində gün ərzində elə saatlar var ki, bədənimiz daha böyük miqdarda kalori yandıra bilir.
Current Biology jurnalında dərc olunan tədqiqatın nəticəsi göstərir ki, orqanizmin daxili bioloji saatı kalorilərin yandırılması prosesi ilə əvvələ düşündüyümüzdən daha çox əlaqəlidir.
İstər səhər yandırılan olsun, istər günortadan sonra və ya axşamüstü yandırılan kalori miqdarca insana fərqli gəlmir. İnsan gün ərzində 10 %-dən çox kalori yandırır.
Nə etməsindən asılı olmayaraq hər insan gün ərzində kalori yandırır, hətta onlar mürgüləyərkən belə kalori yandırırlar.
İnsan bədənindəki üzvlərinin funksiyalarını düzgün yerinə yetirməsi üçün kaloriyə ehtiyacı vardır. Orqanizm bu kaloriləri yandıraraq orqanizmdə gedən proseslər üçün lazım olan enerjini təmin etmiş olur.
Daxili kalori yandırma mexanizmləri haqqında daha çox məlumat əldə etmək üçün, tədqiqatçılar 7 insan üzərində tədqiqat apardılar. İştirakçılar pəncərə, saat, telefon və internet olmayan təcrid olunmuş laboratoriyalarda yerləşdirildilər. Beləliklə, bu insanlar gün ərzində saatın neçə olduğu barədə heç bir məlumata malik olmadılar. Onların bu cür laboratoriyalarda yerləşdirilməsindəki əsas məqsəd də məhz bu idi.
İlk gün hər bir şəxs üçün yatma və oyanma vaxtları tədqiqatçılar tərəfindən qərarlaşdırıldı. Sonrakı 3 həftə ərzində yatma və oyanma vaxtları 4 saat irəli çəkildi. Bunu 3 həftə ərzində dünyanı səyahət etməklə də müqayisə edə bilərik ki, bu zaman insan fərqli zaman qurşaqlarından keçdiyi üçün yatma və oyanma vaxtları səyahət ərzində dəyişmiş olacaqdır. Müəyyən müddətdən sonra bu insanlar hər gün fərqli zamanda yatdıqları və durduqları üçün zamana adaptasiya qabiliyyətini itirirlər. Bununla da, tədqiqatçılar kənar amillər və vərdişlər olmadan sırf bioloji saatdan asılı olaraq orqanizmin nə zaman daha çox enerji sərf etdiyini öyrənməyə nail olublar.
Onlar kəşf etdilər ki, metobalizm “biyolojik gecə”-nin gec saatlarında ən zəif, təqribən 12 saat sonra isə “biyolojik günorta və axşam”-a uyğun vaxtda isə metobalizm ən yüksək sürətə çatır.
Harvard Universitetinin Yuxu və Sirkadian xəstəliklər kafedrasından olan, tədqiqatın baş yazarı Kirsi-Marja Zitting bunları qeyd edir:”Eyni bir şeyi günən müəyyən bir vaxtında etməyin, günün digər vaxtında etməkdən daha çox kalori yandırması faktı bizi təəccübləndirdi”.
Bəs bu nailiyyətlər bizim üçün nə vəd edir?
Hər kəsin özünə məxsus metabolizmi vardır, biri nə qədər çox yesə də arıq ola bilər, digəri isə nə qədər az yeməyə çalışsa da, yenə də kökələ bilər. Metobalizmin sürəti bədənimizin enerjidən necə sürətli istifadə etdiyini göstərir.
Burdan belə nəticə çıxır ki, əgər bədənimiz kaloriləri günorta-axşam arası bir qədər daha sürətlə yandırırsa, onda günorta və axşam arası nisbətən daha çox yemək lazımdır. Yəni axşam çox yeyib kökəlmək əvəzinə eyni miqdarı günorta yesək(təbii ki bu fərdi xüsusiyyət kəsb edir) bu zaman qidanın az bir qismi piy kimi depolanar və bədən qidanın daha çox hissəsini enerji kimi sərf edər.
Yuxu və Sirkadian Xəstəliklər kafedrasından Jeanne Duffy qeyd edir:
Əsas məsələ yalnız nə yediyimiz deyil, nə zaman yediyimiz və nə zaman dincəldiyimiz də bədənin qida maddələrini piy kimi depolamasına və ya enerji kimi sərf etməsinə təsir edir. Eyni zaman da yemək və yatmaq kimi vərdişlərin nizamlı olması da, bütünlüklə sağlamlığa böyük təsir göstərir
Tədqiqat komandasının qarşıdakı məqsədi qidaya cavab reaksiyanın günün saatlarından necə asılı olmasını öyrənməkdir. Onlar həmçinin hansı tezliklə və uzunluqla yatmağın qidaya qarşı cavab reaksiyasına necə təsir etməsini də öyrənmək istəyirlər.
Mənbə: medicalnewstoday.com
